Haar
De afgelopen week ontstond er veel ophef over een item van RTL Boulevard over de “Free Hair Movement”. Dat zette mij het denken. Allereerst wordt er gedaan alsof Afro haar vies is. Normaal gesproken is Michelle Obama heel gepolijst en westers en nu poef heeft ze ineens krullen wordt er geroepen.. Het is een trend en een golfbeweging zegt de “expert”.. Waar men aan voorbijgaat is dat gekruld haar geen trend kan zijn aangezien dat de normale staat is van het haar van mensen. Het neerzetten van gekruld haar als trend impliceert dat gekruld haar nimmer normaal kan zijn. Gekruld haar is klaarblijkelijk abnormaal.
Daarnaast is het ontkrullen van haar niet bepaald een trend geweest binnen de Afro gemeenschappen. Eerder een manier om te conformeren aan het westerse ideaalbeeld en het afstand nemen van het eigen natuurlijke zijn. Nu ben ik geen haar nazi. Pas op het moment dat het zelfbeeld afhankelijk wordt van een schoonheidsideaal en het afwerpen van de eigenheid daarbij noodzakelijk wordt, bereiken wij een onwenselijke situatie. Een ieder kiest voor haarstijlen waar die zich het beste bij voelt. Ook ik varieer in stijlen naargelang de bui. Het is echter een gotspe te denken dat het voor de Afro mens allemaal leuk en gezellig was en dat men enkel uit modieuze overwegingen een gladde haarstijl hanteerde.
Nu kan ik ervoor kiezen te duiken in het hoe en wat rondom Afro haar. En de dieper liggende gedachte achter de ophef. Ik zit echter al een aantal dagen te malen over een gedachte die door een andere gebeurtenis deze week meer kracht bijgezet is. Ik kies er dan ook voor om mij niet te buigen over de ophef (wat de focus op de ontvanger van de ophef zou leggen) maar om mij juist te richten op de onderliggende gedachte achter de denktrant zoals tentoongesteld in het RTL Boulevard filmpje. Die andere gebeurtenis is de weergave van een Afro man in de vernieuwde Suske en Wiske. De makers verschuilden zich achter “ we hebben er overheen gekeken” en “ Lambik wordt ook gek neergezet”. Dat laatste kan mooi en wel wezen, maar Lambik wordt tenminste niet neergezet als een halve aap.
Wat is dat toch met die dier vergelijkingen? Waarom worden de lippen van een Afro man getekend zoals de bek van een aap? Waarom voelen mensen de noodzaak om oerwoudgeluiden te maken in het voetbalstadion zodra er een speler van Afrikaanse afkomst voorbij loopt? Waarom wordt de Afro mens gereduceerd tot welhaast dierlijke eigenschappen zoals sterk en lenig, maar ook vermakelijk (hallo zwarte piet)? Waarom voelen mensen de noodzaak mij ongevraagd over mijn bolletje te aaien zodra mijn haar in de natuurlijke staat is? Dat doet men toch ook niet bij andere (witte) mensen? Dat doen wij toch alleen bij dieren? Wat schuilt er achter deze denktrant?
Het beschouwen van de ander als abnormaal en als dier stemt voort uit een donkere periode uit onze gedeelde geschiedenis. Waarin “wij” minder waren dan “zij”. Ik moet altijd een beetje lachen om de best wel sneue bewering dat 1873 (ik ga niet mee in het niet meerekenen van verplichte arbeid) lang geleden is. Alsof de schade die door de eeuwen van generatie op generatie toegebracht is *poef weg* is met het tekenen van de afschaffing… En dat die schade enkel aan de kant van de nazaten van de tot slaafgemaakten zit is wederom een gotspe. Dat die schade samenleving breed is blijkt wel uit het voortdurend willen neerzetten van de Afro mens als dier en abnormaal. Deze werkwijze dateert al uit de slaventijd en gedijt tot op heden weelderig in de lage landen. Daar is de afgelopen week weer een perfect voorbeeld van.
Gladys Albitrouw